Cây tràm còn được gọi là tràm gió, chè cay, chè đông,… Tràm là loại cây được trồng để lấy gỗ. Tuy nhiên lá, vỏ cây của thảo dược này còn được sử dụng để làm dược liệu và tinh dầu. Tinh dầu tràm có tác dụng giảm nghẹt mũi, trị mẩn ngứa ngoài da, tăng cường chức năng tiêu hóa và cải thiện đau nhức xương khớp,… chi tiết bên dưới.
Tràm là cây gì?
- Tên gọi khác: Tràm gió, chè cay, chè đông.
- Tên khoa học: Melaleuca leucadendron L.
- Tên dược: Folium et Cortex Melaleucae
- Họ: Sim (danh pháp khoa học: Myrtaceae)
Cây tràm có xuất xứ từ Australia và được du nhập vào nước ta từ lâu. Loài thực vật này mọc hoang ở nhiều nơi trên nước ta, đặc biệt là ở miền Nam.
Vỏ và lá của cây được dùng để làm thuốc. Ngoài ra tinh dầu tràm cũng được sử dụng để tinh chế và được gọi là dầu khuynh diệp.
Thu hái quanh năm, lá sau khi hái về có thể được dùng tươi hoặc phơi khô.
Thành phần chính trong cây tràm lá tinh dầu (chiêm khoảng 2.5%). Hoạt chất trong tinh dầu gồm có eucalyplota, xineola và cajeputol. Ngoài ra lá tràm còn chứ alpha-pinen, linalool, p-cymen, alpha-terpinen, limonene,…
Đặc điểm nhận dạng cây tràm
Tràm là cây thân gỗ, cao từ 4 – 10m và vỏ cây thường bị tách thành nhiều mảng mỏng. Lá có cuống ngắn, mọc so le, phiến lá hình ngọn giáo và có các gân chạy dọc, rộng khoảng 1 – 3cm và dài từ 4 – 8cm.
Hoa màu trắng vàng, nhỏ, mọc thành từng dải ở ngọn cành, cây thường ra hoa vào tháng 3 – 5 hằng năm. Quả nang, cứng, đường kính khoảng 1.5cm. Hạt dài khoảng 1mm và có hình trứng.
Cây tràm có tác dụng gì?
Tính vị: Vỏ có vị nhạt, đắng, tính bình. Lá tràm có mùi thơm, vị chát, cay, tính ấm.
Qui kinh: Quy vào kinh Tâm.
– Theo Đông Y:
- Tác dụng: Lá có tác dụng chỉ thống, ra mồ hôi, trừ thấp, vỏ có tác dụng giảm đau, khu phong, trấn tĩnh và an thần.
- Chủ trị: Chữa lỵ, viêm ruột, đau dây thần kinh, đau nhức xương do thấp khớp, sổ mũi, mất ngủ, suy nhược. Ngoài ra dược liệu còn được dùng ngoài để trị chàm, viêm da dị ứng,…
– Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:
- Tác dụng trấn kinh, giảm đau và an thần.
- Tinh dầu khuynh diệp được dùng để xoa bóp chữa đau nhức, trị nghẹt mũi, cảm cúm,…
Liều lượng, cách dùng
Dược liệu được dùng ở dạng thuốc sắc với liều lượng 10 – 15g/ ngày. Ngoài ra còn có thể dùng cây tràm ở dạng điều trị tại chỗ.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây tràm
1. Bài thuốc giúp tăng cường chức năng tiêu hóa
- Cách 1: Dùng 10 – 15g lá tươi và sắc uống trong ngày.
- Cách 2: Ngâm lá tràm với rượu theo tỷ lệ 1:5 và dùng 2 – 5g/ ngày.
2. Bài thuốc chữa vết thương ngoài da
- Chuẩn bị: Tinh dầu từ cây tràm
- Thực hiện: Pha với nước và rửa vết thương. Hoặc dùng nước sắc từ lá để sát trùng, cầm máu và đắp lên mụn nhọt giúp giảm sưng.
3. Bài thuốc trị nổi mẩn ngứa trên da
- Chuẩn bị: Cành tươi và lá 20g.
- Thực hiện: Sắc uống và nấu nước để tắm.
4. Bài thuốc giúp ngăn ngừa ho, tránh gió và chống cảm
- Chuẩn bị: 1 ít dầu tràm.
- Thực hiện: Thoa trực tiếp lên người trẻ nhỏ (lòng bàn chân và thái dương) hoặc nhỏ trực tiếp vào nước tắm.
5. Bài thuốc chống muỗi từ tinh dầu tràm
- Chuẩn bị: 1 ít dầu tràm và nước ấm.
- Thực hiện: Pha loãng dầu tràm với nước ấm, sau đó thoa lên da trẻ để hạn chế muỗi đốt.
6. Cách giảm ngứa và sưng do côn trùng cắn
- Chuẩn bị: 1 ít tinh dầu tràm.
- Thực hiện: Thoa trực tiếp lên vết cắn 3 – 5 lần/ ngày.
7. Bài thuốc giảm nghẹt mũi và sổ mũi từ cây tràm
- Chuẩn bị: Lá tràm tươi và tinh dầu tràm
- Thực hiện: Đun lá tràm và cho thêm ít tinh dầu, dùng để xông khi bị cảm lạnh. Thực hiện 1 lần/ ngày trong 2 – 3 ngày là khỏi hẳn.
8. Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp
- Chuẩn bị: 1 ít tinh dầu từ cây tràm.
- Thực hiện: Đem xoa bóp trực tiếp lên vùng xương khớp đau nhức.
Lưu ý khi dùng cây tràm chữa bệnh
Cây tràm là dược liệu tự nhiên và có độ an toàn cao khi sử dụng. Dược liệu này có thể sử dụng cho cả phụ nữ mang thai, sau khi sinh, trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh. Tuy nhiên để chủ động kiểm soát rủi ro phát sinh, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Tóm lại, tinh dầu tràm có tác dụng giảm nghẹt mũi, trị mẩn ngứa ngoài da, tăng cường chức năng tiêu hóa và cải thiện đau nhức xương khớp,… Bài viết đã tổng hợp thông tin về công dụng, đặc điểm, tính vị và tác dụng của cây tràm. Hy vọng qua những thông tin trên, bạn có thể dễ dàng khi thực hiện các bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu này.